islam a ekologia

Eko-islam (Eco-islam) terminem tym określana jest  szeroka dywagacja nad światem przyrody, ochroną środowiska naturalnego i prawami zwierząt w świetle doktryny teologicznej i praktyki muzułmańskiej.

Współcześnie zwykło się twierdzić, iż zamysł ekologiczny, wszelkie sformalizowane sposoby opisu i odnoszenia się do kwestii Natury jako takiej są wynalazkiem XX i XXI wieku. Nic bardziej mylnego. Intelektualnie - jak wskazuje Patricia Crone - muzułmanie znacznie wcześniej niż chrześcijanie zainteresowali się problemem cierpienia zwierząt oraz kwestiami odpowiedzialności człowieczeństwa za środowisko ( P. Crone, Medieval Islamic Political Thought, EUP, Edinburgh 2005, ss. 354). Już w IX wieku mutazylici dostrzegli brak sprawiedliwości w równym traktowaniu, który odnosił się wyłącznie do ludzi. Jeśli zadaniem człowieka jako istoty jest pomnażanie wszelkich dóbr, sprawowanie przedstawicielstwa (człowiek Kalifem) na ziemi, ograniczanie krzywd i cierpienia, to musi się to odnosić także do otaczającego go świata. XIII-wieczny fakih (jurysta, interpretator prawa muzułmańskiego) Izz Ibn Abd Al-Salam zalecał, aby każde działanie ludzkie cechowało pomnażanie sfery dobra przy jednoczesnym minimalizowaniu krzywd, szkód i cierpienia. Niehumanitarne traktowanie zwierząt jawnie godziło w porządek świata (salah). Uczony ten prawdopodobnie jako pierwszy na piśmie sformułował kodeks praw zwierząt. Piśmiennictwo w tej kwestii dowodzi również, że złe traktowanie zwierząt zasługiwało na sformalizowany system kar ( R. Foltz, Animals in Islamic Tradition and Muslim Cultures, Oneworld. Oxford 2006, s. 34).Warto tu również zwrócić szczególną uwagę na istnienie instytucji muhtasiba, którego jednym z obowiązków było sprawowanie kontroli nad traktowaniem zwierząt na targach. 

Analizując kwestii szerszego postrzegania ludzkiej odpowiedzialności należy odnieść się przede wszystkim do pojęcia tawhid (توحيد), które stanowi trzon teologii islamskiej. Tawhid oznacza przede wszystkim jedność i wszechwładzę Allaha (subhana wah ta'ala) jako Stwórcy, do którego należy sprawstwo dobrobytu i kierowanie wszystkim. Człowiek jako stworzenie ma wspólne pochodzenie i jest równy w obliczu Boga. Sprawuje funkcję namiestnika na ziemi, który ma rządzić zgodnie z prawami i nakazami Allaha (subhana wah ta'ala) zachowując posłuszeństwo jego woli. Świat ludzki i całe stworzenia stanowi harmonijną jedność, wszelkie akty zachwiania tej równowagi, pogwałcenia praw przysługujących stworzeniom stanowi przejaw szirk (شرك) - rozumianego w sposób szeroki również jako grzech. Zgodnie z doktryną muzułmańską człowiek nie może bezkarnie niszczyć i znieważać tego, co pochodzi od Boga, co powstało z jego woli. 

Kiedy się odwróci, chodzi pośpiesznie po ziemi, by szerzyć na niej zepsucie i niszczyć zasiewy i bydło. A Bóg nie lubi zepsucia. (surat al-Baqarah 2:205)

w innym wersecie Qur'an czytamy:

I do ludu Median posłaliśmy ich brata Szu`ajba! On powiedział: "O ludu mój! Czcijcie Boga! Nie ma dla was boga innego niż On! Otrzymaliście przecież jasny dowód od waszego Pana. Dawajcie więc pełną miarę i wagę! Nie wyrządzajcie szkody ludziom w ich dobrach! Nie rozprzestrzeniajcie zepsucia na ziemi po jej udoskonaleniu! To jest dla was lepsze, jeśli jesteście wierzący!  (surat al-Ar'af 7:85)

Postępowanie człowieka stało się przyczyną wielu ekokataklizmów w historii Ziemi,co wynikało czasami z braku wystarczającej wiedzy, innym razem z ludzkiej ignorancji i chęci pomnażania zasobów. Współcześni ekolodzy muzułmańscy wskazują na źródła światowego kryzysu ekologicznego na płaszczyźnie ontologicznej, z czego wynika iż człowiek doznał duchowego upadku oddalając się od swoich cech naturalnych (fitra). Jego wejście w konflikt z otaczającym go światem oddala go od jego roli, jako sprawującego ochronę i pieczę nad tym, co na Ziemi zastał. Pomimo ludzkiej wyjątkowości jako gatunek dzieli on równorzędne prawo do życia i funkcjonowania na Ziemi wraz z innymi stworzeniami. Człowiek zatem nie ma prawa zniewalać i podporządkowywać sobie otoczenia według własnego uznania. W tym punkcie pojawi się jednak jeszcze inna droga rozważań, która nieco komplikuje relacje między ludzkością, a środowiskiem. W aspekcie ontologicznym nadrzędność człowieka jako bytu pozwala na faworyzowanie racji dobra społecznego nad racjami otaczającego go świata. Tylko w sytuacji tragicznej, wyboru między byciem społeczeństwa a nie-bytem postępowanie może sprowadzić się do zaniedbania bądź zaniechania ochrony środowiska naturalnego. Palącym wydaje się problem rozwoju i istnienia krajów rozwijających się kosztem nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. Pytanie dotyka przede wszystkim kwestii czy faktycznie nie ma innego wyjścia. Czy, aby kraje rozwijające się przetrwały i "dorównały" krajom rozwiniętym konieczne jest postępowanie prowadzące do zachwiania ekosystemem? Czy droga tak wyznaczanego progresu materialnego jest najstotniejsza? 

 

 

 

10 ZIELONYCH HADISÓW

Na przestrzeni wieków wielu przywódców politycznych, religijnych opowiadało się za ochroną środowiska naturalnego, za naglącą potrzebą ochrony tego, co nas otacza zwłaszcza post factum. Wielu czyniło z tej sprawy oręż w walce z oponentami, swoistą drobinę mogącą wynieść na upragniony szczyt. Niestety zdecydowana większość tych zabiegów, starań i planów nie przyniosła efektywnych i długofalowych planów ochrony Ziemi, często partykularne interesy stawały ponad kwestiami ekologicznymi. Przywództwo Proroka Muhammada (pokój i łaska Allaha niech będą z Nim) abstrahując od wymiaru religijnego jego misji niosło ze sobą zestaw ekologicznych praktyk potwierdzanych przykładem osobistym, a co za tym idzie pozostawiło kolejnym pokoleniom dobrą i niezachwianą kulturę postępowania w trosce o środowisko naturalne. Z jego nauki płynęła kategoryczna troska o skromne życie, umiar w wykorzystywaniu i spożywaniu dóbr, szacunek i dbałość dla zwierząt, roślin i materii nieożywionej. Nauka ta stawała się tym wznioślejsza, gdyż indywidualne postępowanie i stosowanie się do tych nakazów wyznaczało także miarę czci oddawanej samemu Stwórcy. Dbają o stworzenie, szanują je, troszcząc się o jego dobrobyt oddaje się w sposób praktyczny szacunek Stwarzającemu, niweczą plan stworzenia postępuje się wbrew woli i działaniu Stwórcy. Prorok Muhammad (pokój i łaska Allaha niech będą z Nim) kładąc silny nacisk na wskazywanie zależności między działaniem w życiu doczesnym a ich rezultatem po śmierci przypominał wierzącym o wadze ich dokonań i świadomości jaka musi im towarzyszyć na co dzień. Istota świadoma związków przyczynowo skutkowych tym silniej stara się wpływać na kształt swojego postępowania. 

Dzieląc się tu i teraz tymi proroczymi naukami mam na uwadze wskazanie ich ponadczasowego kontekstu i celu ich realizacji w ramach działań proekologicznych. 

1) Wierzący jest jak wzrastające drzewo  

Przykładem człowieka wierzącego jest młoda, wzrastająca roślina, niezależnie z jakiego kierunku nadciąga wiatr roślina ugina się pod jego naporem, kiedy natomiast wiatr opada, roślina na nowo staje się prosta. (zrelacjonował Abu Hurayra zebrał Bukhari).

Metafora Prorok Muhammada (pokój i łaska Allaha niech będą z Nim) uczy muzułmanów, że ich wiara na drodze życia powinna bezustannie wzrastać a życie w wierze powinno zawsze postępować bez względu na trudy i zmiany, ciemiężenie i udrękę. Należy zawsze pamiętać, że nadejdą ciężkie i surowe czasy kiedy starania wydają się bezcelowa a udręka nie ma końca. Ale cierpliwość, pozostawanie przy silnych korzeniach i twardej podstawie bez względu na koszt i trud przyniesie dwojakiego rodzaju korzyści: dla nas samych oraz dla całego otoczenia, tak jak ma to miejsce między blisko rosnącymi roślinami - upadek, wyrwanie jednej niszczy korzenie pobliskich.

2) Zasadź drzewo nawet jeśli jest to Twój ostatni uczynek

Jeśli bliska jest ustalona godzina (Dzień Zmartwychwstania) a jeden z was trzymałby w dłoni palmową latorośl, niechaj wykorzysta choćby ostatnią sekundę przed nastaniem ustalonej godziny, aby ja zasadzić.  (ze zbioru Al Albani)

3) Sadzenie drzew jest nieustającym źródłem nagród

Jeśli wierzący zasadzi drzewo lub zasieje nasiono, a następnie ptak, człowiek lub zwierzę zje z tego, co wyrośnie zostanie mu to poczytane, jako dobroczynny dar (sadaqah). (ze zbioru Imama Bukhari)

4) Ograniczaj zużywanie zasobów nawet jeśli wykorzystywane są do rutynowych rytuałów

Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z Nim) napotkał kiedyś swojego kompana Sa’da, kiedy ten wykonywał rytualną ablucję (wudhu) nad rzeką. W tym czasie Prorok rzekł: „Sa’d cóż to za marnotrawstwo?” Sa’d odpowiedział: „Czy możliwym jest marnotrawienie (israf) podczas ablucji?” Odrzekł Prorok: „Tak, nawet jeśli byłbyś obok rzeki płynącej”. (ze zbioru Ibn Majah)

5) Utrzymywanie środowiska w czystości sanitarnej podtrzymuje wspólnotę

Wystrzegajcie się trzech aktów, które mogą doprowadzić do waszego przekleństwa: załatwiania potrzeb fizjologicznych w zacienionych miejscach, które ludzie wykorzystują, na chodnikach i przejściach oraz w pobliżu wodopoju. (zrelacjonowane przez  Mu’adh, ze zbioru Hasan Al-Albani)

Higiena i czystość są integralnymi elementami islamu, ponadto stanowią oddzielną dziedzinę szerokiej dywagacji w ramach etyki i kultury muzułmańskiej. Bez fizycznej czystości nie jest możliwa czystość zupełna osoby wierzącej, gdyż w ramach ontologii muzułmańskiej czystość możliwa jest wyłącznie na dwóch płaszczyznach jednocześnie: czystości duchowej oraz fizycznej. Bez czystości zachowanej w przestrzeni publicznej zanieczyszczenia rujnują miasta i życie społeczne, bez indywidualnego zaangażowania na rzecz czystości i czystego współegzystowania z czasem tym trudniej jest wyzbyć się nieczystości i złych nawyków. Niestety natura ludzka pozwala na „przyzwyczajanie się” do zastanej sytuacji, z czasem coś, co pierwotnie i obiektywnie mogłoby uchodzić za negatywne i nie do przyjęcia staje się standardem naszej egzystencji, jeśli nie czynimy wysiłków, aby temu przeciwdziałać.

6) Prorok Muhammad nakazywał oczyszczanie ulic  

Usuwanie szkodliwych rzeczy z ulic jest aktem miłości/dobroczynnym darem (sadaqah). (zrelacjonował Abu Dharr Al-Ghafari)

7) Powiedz NIE! nadmiernej konsumpcji (lub przynajmniej ją ogranicz)

Abdullah ibn `Abbas poinformował, że Prorok powiedział:" Wierzący nie jest ten, kto jada do syta, gdy jego sąsiad jest głodny. " (ze zbioru Al-Albani)

8) Jedz codziennie trochę mniej

Przejadanie się, spożywanie żywności w nadmiarze jest czynem bardzo negatywnie postrzeganym w islamie. Okres miesiąca postu Ramadan jest właśnie tym czasem, kiedy wierzący wyrzeka się spożywania pokarmów od wschodu do zachodu słońca w akcie solidaryzmu z głodnymi, ubogimi. Podczas postu człowiek uczy się odmawiania sobie przyjemności i potrzeby jedzenia, uczy się kontroli nad własnymi potrzebami. Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z Nim) zachęcał do spożywania lekkich posiłków, zaspokajania wyłącznie uczucia głodu i wyzbywania się łakomstwa. Najlepsza jest dieta bogata w zieleninę, warzywa, owoce natomiast mięso i ryby powinny stanowić sporadyczny dodatek. Zgodnie z systemem prawa islamskiego (Shariah) człowiek powinien przestać jeść, gdy zaspokoi głód.

Prorok powiedział:

Nie ma nic gorszego niż osoba, która wypełnia swój żołądek. Powinno wystarczyć dla syna Adama, aby kilka kęsów zaspokoiło jego pragnienie. Jeśli pragnie zjeść więcej powinien pamiętać, że jedną trzecia żołądka wypełni jedzenie, jedną trzecią płyny i kolejną jedną trzecią oddech. (ze zbioru Tirmidhi i Ibn Majah)

9) Rozważ recykling, ponowne wykorzystanie zanim kupisz coś nowego

Pytana o sposób życia w domu żona Proroka Muhammada ‘Aisha powiedziała, że zwykła sam naprawiać swoje obuwie, szyć i cerować swoje ubrania, doił kozy, pomagał jej i wykonywał wszelkie tego typu obowiązki domowe bez narzekania. (ze zbioru Al Albani)

Ideą jak także przyświecała tym działaniom było pokazanie muzułmanom, że zwyczajne, rutynowe czynności (mehna) w gospodarstwie domowym nie były poniżające dla proroka Boga. Ponowne użycie i naprawy rzeczy, zamiast wymiany na nowe nie jest oznaką biedy, ale oznaką władzy. Poprzez wykonywanie obowiązków domowych, Prorok mówił możemy zbudować fundamenty, z mniejszej liczby "rzeczy", to my kontrolujemy samych siebie, to, co spożywamy i jak te dary rozdzielamy.

10) Zwierzęta powinny być pod naszą opieką

Pewien człowiek był bardzo spragniony, gdy był w drodze, nagle spotkał na swej drodze studnię z wodą. Zszedł w dół, ugasił swe pragnienie i wrócił z powrotem. Ujrzał psa duszącego i liżącego błoto z pragnienia, wówczas powiedział do siebie: „Ten pies cierpi z pragnienia podobnie jak ja cierpiałem.” Zszedł ponownie do studni, nabrał wody w swój but, wyszedł trzymając go w ustach i wróciła do psa pojąc go. Bóg wynagrodził mu ten czyn i wybaczył jego grzechy. Jeden z towarzyszy rzekł: „O Wysłanniku Allaha! Czy jest dla nas nagroda za służbę zwierzętom?”, na co Prorok odrzekł: „Jest dla nas nagroda za każde działanie w służbie żywych istot”. (zrelacjonował Abu Huraira, ze zbioru Imama Bukhari)

Prorok Muhammad sugerował takie postępowanie w stosunku do zwierząt, jakim wykazywał się relacjonujący ten hadis Abu Huraira. Przydomek tego towarzysza Proroka w tłumaczeniu na język polski oznacza „Ojciec kociąt”, gdyż Abu Huraira znany był w społeczności z noszenia kociąt w drapowanych rękawach swej szaty.

Zwierzęta odgrywają ogromną rolę w systemie ekologicznego dobrobytu. W założeniach prawa Szariatu wobec ochrony praw zwierząt wierzący zobligowany jest do opieki nad kalekimi zwierzętami, ratowania bezdomnych psów i kotów oraz innych zwierząt oraz ochrony ptasich gniazd.   

 

 

 

Jak Islam Uczy Ekologicznego Zaangażowania

Grupa zaangażowanych w ochronę środowiska muzułmanów wykorzystuje naukę Proroka Muhammada, aby zachęcić współwyznawców do działania na rzecz ochrony Ziemi.

W 2001 roku konserwatywna amerykańska publicystka Ann Coulter powiedziała: Bóg dał nam Ziemię. Mamy władzę nad roślinnością, zwierzętami, drzewami. Bóg powiedział: „Ziemia jest twoja. Weź ją. Gwałć! Jest twoja.” Podczas gdy jedynie niektóre chrześcijańskie grupy forsują bardziej przyjazne Ziemi postulaty, w ramach islamu powszechnym założeniem jest dążenie do ochrony Błękitnej Planety. Muzułmańskie podejście zdecydowanie stoi w sprzeczności do założeń wyrażonych w słowach Ann Coulter, dla zrzeszonych wokół ruchu Zielonego Muzułmanina (The Green Muslim), Zielonego Sposobu Życia (Green Deen/Din, co w języku arabskim oznacza sposób życia, kod życia) dążenie do zrównoważonego rozwoju jest tak samo istotnym filarem ich życia i wiary jako modlitwa, jałmużna czy post w miesiącu Ramadan. Kolor zielony, co warte podkreślenia, zajmuje szczególne miejsce w kulturze i artefaktach islamskich. Kolor ten od samego początku symbolizował siłę życia i naturę, zdobił flagi plemienia Proroka Muhammada (pokój i łaska Allaha niech będą z Nim). W atmosferze, gdzie religia i nauka są często sobie przeciwstawiane ci muzułmanie używając podstawowych wartości islamu naciskają na zmiany w polityce ochrony środowiska.

W centrum jest kwestia światopoglądu. W jaki sposób postrzegamy siebie w stosunku do przyrody. Czy jesteśmy jej częścią czy może częścią z niej? "mówi Mohammad A. Chakaki, niezależny konsultant w kwestii środowiska, członek założycielem Zielonych Muzułmanów w Okręgu. Chodzi o ponowne podłączenie ludzi do siebie nawzajem, do natury, do samych siebie. – mówi Chakaki. Chakaki, Sanjana Ahmad, ich przyjaciel Sajid Anwar wraz z grupą przyjaciół o podobnych poglądach zaczął grupowe działania, wykłady na wiosnę 2007. Początkowo były to proste programy edukacyjne w meczetach i domach.  

Dla Mohammada Chakaki życie w sposób zrównoważony jest nieodłączną częścią życia muzułmańskiego. Sajid Anwar działacz non-profit specjalizujący się w obszarze badań nad wodą oraz zmianami klimatycznymi formułuje tezę przeciwną do tej postulowanej przez Coulter: W ramach islamu ciało dane nam jest tymczasowo, dusza jest nieśmiertelna i jest tym, co należy do Boga. To samo można powiedzieć o Ziemi i zasobach, jakie zapewnia, należą do Boga, nie do człowieka. W ramach islamskiej teologii centralnym pojęciem jest tawhid (توحيد) monoteistyczne założenie jedność i wszechwładza Stwórcy, który stwarzając Wszechświat oddał pod namiestniczą opiekę ludzkości Ziemię. Czytamy w Koranie:

Zaofiarowaliśmy depozyt niebiosom, ziemi i górom, lecz one odmówiły noszenia go i przestraszyły się; Poniósł go człowiek - on przecież jest niesprawiedliwy i nieświadomy. (Koran 33:72)

Człowiek jest zatem depozytariuszem stanowienia i realizacji boskich praw na Ziemi, w prawie tym wyraża się między innymi mądre, sprawiedliwe i pełne szacunku korzystanie z dóbr jakie zastajemy. Zgodnie z eschatologią islamu człowiek jako ludzkość i jednocześnie każdy z nas z osobna odpowie za sposób, w jaki traktował Stworzenie, w jaki sposób obchodził się z powierzonym depozytem. Jak mówi Chakaki: Zarządzanie nie oznacza absolutnej władzy człowieka nad przyrodą. ... To zaufanie, ogromna odpowiedzialność.

Farkhunda Ali, która w 2008 zdobyła Ethnic Media Award za jej publikacje w sprawie imigracji, dostrzega także naturalną konwergencję między zrównoważonym rozwojem a islamem. Organiczne jest moim zdaniem bardziej halal niż Halal. „Halal” to arabskie słowo, które oznacza „dozwolone” zgodnie z prawem islamskim.  

Chociaż może się wydawać, że Zieloni Muzułmanie zwyczajnie wstrzelili się w trend, to należy podkreślić, że islamska dywagacja nad ochroną środowiska, prawami zwierząt ma wiekową tradycję i nie stanowi novum. Hadisy (opisy oraz słowa i sposób postępowania Proroka Muhammada (pokój i łaska Allaha niech będą z Nim)) opisują szereg nakazów i przykładów działania Proroka, których celem stanowiło także stworzenie właściwej kultury zrównoważonego postępowania  względem środowiska naturalnego. XIII-wieczny fakih (jurysta, interpretator prawa muzułmańskiego) Izz Ibn Abd Al-Salam zalecał, aby każde działanie ludzkie cechowało pomnażanie sfery dobra przy jednoczesnym minimalizowaniu krzywd, szkód i cierpienia, on także jako pierwszy na piśmie sformułował kodeks praw zwierząt.   

Sanjana Ahmad, mieszkająca obecnie w Jordanii muzułmańska działaczka na rzecz ochrony środowiska twierdzi, że należy przekształcić zasady wiary w trwałe działanie, porównać zasady swojej wiary z dotychczasowym wykorzystaniem zasobów: Bycie zielonym to nie jest kwestia zakupu najnowszych gadżetów. To zrównoważone życie w zgodzie z wartościami religijnymi i wartościami. Trwałość zaczyna się od świadomości codziennych nawyków, nie od portfela. Zainteresowanie Ahmad ekologią rozpoczęło się już w szkole podstawowej, kiedy na spotkanie klasowe został zaproszony przedstawiciel jednostki recyklingu. Wówczas zrozumiała, że dyskusja na ten temat jest kwestią właściwych i świadomych działań społecznych oraz zaangażowania obywatelskiego.

Jedną z interesujących idei, jaką promują Zieloni Muzułmanie jest zaszczepienie w słuchaczach wykładów ciekawości względem otaczającej przyrody. Prosta stratega polega na nauce nazewnictwa i charakterystyki otaczających nas gatunków, odmian, gdyż dzięki tej wiedzy będziemy czuć się bliżsi naturze i tym silniej zaangażujemy się na rzecz jej ochrony i poszanowania.  Zamiast przeglądać i analizować oderwane od obiektów analiz wykresy, Zieloni Muzułmanie postulują żywą debatę na pod hasłem: Co ja mogę zmienić w rutynie swojego dnia.    

W lokalnym meczecie, Chakaki i inni stwierdzili, że "wystarczy bardzo mało wody" podczas dokonywania ablucji lub wykonywania kąpieli rytualnego oczyszczenia i zachęcają ludzi do korzystania z małego pojemnika zamiast obmywania pod bieżącą wodą. Idea ta wyrasta jednak wprost z przykładu Proroka Muhammada, który pouczył w tej kwestii swego towarzysza. Na pytanie: „Czy możliwym jest marnotrawienie (israf) podczas ablucji?” Odrzekł Prorok: „Tak, nawet jeśli byłbyś obok rzeki płynącej” (ze zbioru Ibn Majah).

Pierwszymi krokami na drodze do sukcesu jest zrozumienie istoty i wpływu naszego działania na kwestię wykorzystywania dostępnych zasobów. Kiedy jednostka przeanalizuje rutynowe działania, zastanowi się nad formą zminimalizowania konsumpcji w miejscu bezmyślnego, nakręcanego konsumowania, stanie na pozycji świadomości. Świadomość ta pozwoli na codzienne działanie i codzienną refleksję nad tym, jak bardziej efektywnie mogę funkcjonować zużywając tylko tyle, ile to konieczne.

Chociaż Zieloni Muzułmanie korzystają z tradycyjnych islamskich tekstów, z hadisów, sunny  (tradycji i praktyk postępowania) Proroka Muhammada, nie chcą jednak cofnąć muzułmanów w przeszłość. Wręcz przeciwnie jest to sposób, aby pokazać swoim rówieśnikom, że islamskie dogmaty są ponadczasowe i mogą być używane do rozwiązania współczesnych problemów. Wspierając połączenia między islamem i trwałością działania na co dzień, Zieloni Muzułmanie zorganizowali w okresie miesiąca postu Ramadan "Zielone Iftary". Iftar jest wieczornym posiłkiem kończącym post danego dnia po zachodzie słońca w czasie Ramadanu. Zieloni Muzułmanie zachęcali także do przygotowywania posiłków z produktów organicznych, pochodzących od lokalnych producentów, oszczędzając tym samym na transporcie, papierze, plastiku, wykorzystując płócienne torby oraz transport miejski, jeśli to konieczne. Zielone Iftary okazały się tak skuteczne, że grupa opracowała Pakt Ramadan, w ramach którego zachęcano uczestników do nie kupowania niczego przez miesiąc (poza organiczną żywnością). To był dobry sposób dla muzułmanów, aby połączyć coś, co ma tak wielką tradycję i jest tak istotną część kultury muzułmańskiej z czymś na rzecz środowiska, mówi Sanjana Ahmad. Pakt Ramadan zmuszały ludzi do refleksji, zrozumienia i realizacji: konsumpcja to nie tylko zakup rzeczy w sklepie. Ma historię. Skąd zasoby naturalne pochodzą - np. z kopalni metalu w Afryce przy pomocy pracy rąk dzieci? Jak zostały połączone – poprzez wyzysk pracowników , otrzymujących głodowe racje? Gdzie składowane są odpady - w toksycznych składowiska w pobliżu społeczności niszcząc tym samym środowisko? Ta pomoc , projekt łączą ważne aspekty naszej wiary:. Duchową refleksję, poprawę połączoną z troską o innych. 

Takie pytania o pracowników, którzy wytwarzają produkty stają się coraz bardziej osobiste dla społeczności muzułmańskiej, ponieważ wiele narodów, które jak dowiedziono stykają się z wyzyskiem, pracą w ciężkich warunkach są w dużej mierze wyznawcami islamu.

Ahmad tłumaczy, że kraje muzułmańskie o ograniczonych zasobach są wewnętrznie [mądrzejsze] w zarządzaniu zasobami. W Bangladeszu, robione są  pudełka na buty z papieru makulaturowego. To nie jest jakiś pionierski akt jest, to po prostu łatwy sposób na wykorzystanie to, co się ma. Odwrotnie sprawa ma się we współczesnych wysoko rozwiniętych społeczeństwach, gdzie łatwo jest nie być świadomym swojego wpływu, łatwiej jest konsumować w nadmiarze jednak w krajach, gdzie codzienność wymaga  większego wysiłku i pomysłowości nawet najprostsze rzeczy mogą okazać się niezbędne.

Działania Zielonych Muzułmanów w USA stanowią jedynie ułamek starań wielu innych młodych muzułmanów na całym świecie. Musimy być jednak świadomi naszego wpływu, powinności oraz konsekwencji, zmieniać otoczenie zaczynając od siebie, dając pozytywny przykład innym.

Na podstawie: Latifi, Ali Muhammad. 2010. How Islam Teaches Environmentalism. Campus Progress